16 LIPCA: NMP Z GÓRY KARMEL, Św. Bartłomiej od Męczenników, Św. dziewice i męczennice z Orange, Św. Maria Magdalena Postel.

NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY Z GÓRY KARMEL. SZKAPLERZ KARMELITAŃSKI.  Dzisiejsze wspomnienie zwraca nas ku Maryi objawiającej się na górze Karmel, znanej już z tekstów Starego Testamentu – z historii proroka Eliasza (1 Krl 17, 1 – 2 Krl 2, 25). W XII wieku po Chrystusie do Europy przybyli, prześladowani przez Turków, duchowi synowie Eliasza, prowadzący życie kontemplacyjne na Karmelu. Również w Europie spotykali się z niechęcią. Jednakże Stolica Apostolska, doceniając wyrzeczenia i umartwienia, jakie podejmowali zakonnicy, ułatwiała zakładanie nowych klasztorów.

Szczególnie szybko zakon rozwijał się w Anglii, do czego przyczynił się m.in. wielki czciciel Maryi, św. Szymon Stock, szósty przełożony generalny zakonu karmelitów. Wielokrotnie błagał on Maryję o ratunek dla zakonu. W czasie jednej z modlitw w Cambridge, w nocy z 15 na 16 lipca 1251 r., ujrzał Bożą Rodzicielkę w otoczeniu Aniołów. Podała mu Ona brązową szatę, wypowiadając jednocześnie słowa:

Przyjmij, synu, szkaplerz twego zakonu, jako znak mego braterstwa, przywilej dla ciebie i wszystkich karmelitów. Kto w nim umrze, nie zazna ognia piekielnego. Oto znak zbawienia, ratunek w niebezpieczeństwach, przymierze pokoju i wiecznego zobowiązania.

Szymon Stock z radością przyjął ten dar i nakazał rozpowszechnienie go w całej rodzinie zakonnej, a z czasem również w świecie.  Cały szereg papieży wypowiedziało się z pochwałami o tej formie czci Najświętszej Maryi i uposażyło to nabożeństwo licznymi odpustami. Wydali oni około 40 encyklik i innych pism urzędowych w tej sprawie.

Do spopularyzowania szkaplerza karmelitańskiego przyczyniło się przekonanie, że należących do bractwa szkaplerza Maryja wybawi z płomieni czyśćca w pierwszą sobotę po ich śmierci. Tę wiarę po części potwierdzili papieże swoim najwyższym autorytetem namiestników Chrystusa. Takie orzeczenie wydał jako pierwszy Paweł V 29 czerwca 1609 r., Benedykt XIV je powtórzył (+ 1758). Podobnie wypowiedział się papież Pius XII w liście do przełożonych Karmelu z okazji 700-lecia szkaplerza. Nie ma jednak ani jednego aktu urzędowego Stolicy Apostolskiej, który oficjalnie i w pełni aprobowałby ten przywilej. O przywileju sobotnim milczą najstarsze źródła karmelitańskie. Po raz pierwszy wiadomość o objawieniu szkaplerza pojawia się dopiero w roku 1430.

Nabożeństwo szkaplerza należało kiedyś do najpopularniejszych form czci Matki Bożej. Jeszcze dzisiaj spotyka się bardzo wiele obrazów Matki Bożej Szkaplerznej (z Góry Karmel), ołtarzy i kościołów. We Włoszech jest kilkaset kościołów Matki Bożej z Góry Karmel, w Polsce blisko setka. Wiele obrazów i figur pod tym wezwaniem zasłynęło cudami, tak że są miejscami pątniczymi. Niektóre z nich zostały koronowane koronami papieskimi. Szkaplerz w obecnej formie jest bardzo wygodny do noszenia. Można nawet zastąpić go medalikiem szkaplerznym. Z całą pewnością noszenie szkaplerza mobilizuje i przyczynia się do powiększenia nabożeństwa ku Najświętszej Maryi Pannie.

Szkaplerz nosili liczni władcy europejscy i niemal wszyscy królowie polscy (od św. Jadwigi i Władysława Jagiełły poczynając), a także liczni święci, również spoza Karmelu, m.in. św. Jan Bosko, św. Maksymilian Maria Kolbe i św. Wincenty a Paulo. Sama Matka Boża, kończąc swoje objawienia w Lourdes i Fatimie, ukazała się w szkaplerzu, wyrażając przy tym wolę, by wszyscy go nosili. Na wzór szkaplerza karmelitańskiego powstały także inne, jednakże ten pozostał najważniejszy i najbardziej powszechny. W wieku 10 lat przyjął szkaplerz karmelitański także św. Jan Paweł II. Nosił go do śmierci.

Święto Matki Bożej z Góry Karmel karmelici obchodzili od XIV w. Benedykt XIII (+ 1730) zatwierdził je dla całego Kościoła. W Polsce otrzymało to święto nazwę Matki Bożej Szkaplerznej. Szkaplerz początkowo był wierzchnią szatą, której używali dawni mnisi w czasie codziennych zajęć, aby nie brudzić habitu. Spełniał więc rolę fartucha gospodarczego. Potem przez szkaplerz rozumiano szatę nałożoną na habit. Pisze o nim już reguła św. Benedykta w kanonie 55 dotyczącym ubrania i obuwia braci. Wszystkie dawne zakony noszą po dzień dzisiejszy szkaplerz. Współcześnie szkaplerz oznacza strój, który jest znakiem zewnętrznym przynależności do bractwa, związanego z jakimś konkretnym zakonem.

Tak więc istnieje szkaplerz: brunatny – karmelitański (w. XIII); czarny – serwitów (w. XIV), od roku 1860 kamilianów; biały – trynitarzy, mercedariuszy, dominikanów (w. XIV), Niepokalanego Serca Maryi (od roku 1900); niebieski – teatynów (od roku 1617) i Niepokalanego Poczęcia Maryi (w. XIX); czerwony – męki Pańskiej; fioletowy – lazarystów (1847) i żółty – św. Józefa (w. XIX). Ponieważ było niewygodnie nosić szkaplerz taki, jaki nosili przedstawiciele danego zakonu, dlatego z biegiem lat zamieniono go na dwa małe kawałki płótna, zazwyczaj z odpowiednim wizerunkiem na nich. Na dwóch tasiemkach noszono go w ten sposób, że jedno płócienko było na plecach (stąd nazwa łacińska scapulare), a druga na piersi. Taką formę zachowały szkaplerze do dnia dzisiejszego. W roku 1910 papież św. Pius X zezwolił ze względów praktycznych na zastąpienie szkaplerza medalikiem szkaplerznym.

W przypadku szkaplerza karmelitańskiego na jednym kawałku powinien być umieszczony wizerunek Matki Bożej Szkaplerznej, a na drugim – Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jedna część powinna spoczywać na piersiach, a druga – na plecach. Szkaplerz musi być poświęcony według specjalnego obrzędu.

Szkaplerz, będący znakiem maryjnym, zobowiązuje do chrześcijańskiego życia, ze szczególnym ukierunkowaniem na uczczenie Najświętszej Maryi Dziewicy potwierdzanym codzienną modlitwą Pod Twoją obronę.

Przez rok posługiwałem w parafii pw. Najświętszego Zbawiciela Świata i Matki Bożej Szkaplerznej z Góry Karmel w Strzegomiu.

***

Święty Bartłomiej od Męczenników, arcybiskup-dominikanin, 1514-1590, Portugalia. Powołany m.in. na stanowisko wychowawcy królewskiego, przeniósł się na dwór w Evorze, gdzie zasłynął jako wybitny kaznodzieja. W latach 1557-1558 był przeorem jednego z klasztorów w Lizbonie.
Uczestniczył w Soborze Trydenckim, gdzie wyróżnił się skromnością i rozległą wiedzą. Złożył 268 petycji, podejmując wiele kwestii związanych z reformą Kościoła. Jego propozycje dotyczące reformy duchowieństwa zostały przyjęte z uznaniem. Z jego zdaniem liczyli się i zasięgali jego rad papież Pius IV i kard. Karol Boromeusz. Aby wprowadzić w życie decyzje Soboru Trydenckiego, abp Bartłomiej Fernandes od Męczenników zwołał lokalne synody w 1564 i 1567 r. W 1571 lub 1572 r. rozpoczął budowę seminarium w Campo da Vinha.

W swej posłudze biskupiej Bartłomiej przywiązywał szczególną wagę do formacji kandydatów do kapłaństwa, a także troszczył się o wychowanie chrześcijańskie wiernych. Nadzorował wydanie w języku portugalskim Katechizmu, czyli nauki chrześcijańskiej i uwag duchowych, a także dekretów Soboru Trydenckiego i innych publikacji. Napisał 32 dzieła, pośród których najbardziej znane jest Stimulus Pastorum („Bodziec pasterzy”), ofiarowane uczestnikom zarówno pierwszego, jak i drugiego Soboru Watykańskiego – oraz wiele innych prac, z których nie wszystkie zachowały się do naszych czasów.

***
Święte dziewice i męczennice z Orange, XVIII w. Francja. W czasie rewolucji francuskiej w miejscowości Orange w okresie od 19 czerwca do 5 sierpnia 1794 roku działał nadzwyczajny trybunał rewolucyjny. Wydał w tym czasie ponad 300 wyroków śmierci na kapłanów, zakonników i zakonnice, którzy odmówili złożenia przysięgi na konstytucję cywilną kleru, niezgodną z nauczaniem Kościoła i potępioną przez papieża.

Wśród skazanych znalazły się 32 siostry benedyktynki z Caderousse, cysterki z Awinionu, sakramentki z Bollene i urszulanki z Bollene, Carpentras, Pernes, Pont-Saint-Esprit i Sisteron. Kiedy rozpoczęły się prześladowania, musiały one opuścić swoje pierwotne domy zakonne. Osiadły we wspólnym domu w Bollene, gdzie żyły w ubóstwie, poświęcając swój czas modlitwie. 22 kwietnia 1794 r. zostały aresztowane w Bollene. 2 maja dołączono je do więzionych w Orange 13 innych mniszek. Przebywając przez kilka tygodni w miejscowym więzieniu La Cure, przygotowywały się do egzekucji, odmawiając wspólnie modlitwy za konających, a przed egzekucjami śpiewały Te Deum. Wszystkie poniosły śmierć na gilotynie między 6 a 26 lipca 1794 r. 

***

Święta Maria Magdalena Postel, siostra zakonna, założycielka Ubogich Sióstr Miłosierdzia, 1756-1846, Francja. Była najstarszą wśród siedmiorga dzieci Jana Postela i Teresy Levallios. Jeszcze tego samego dnia udzielono jej chrztu, dając jej imiona: Julia, Franciszka, Katarzyna. Od dziecka ujawniała żywy charakter. W dziewiątym roku życia złożyła ślub dozgonnej czystości. W tym też roku miejscowy proboszcz udzielił dziewczynce Pierwszej Komunii świętej, chociaż wtedy dopuszczano do tego sakramentu znacznie później. Od tego dnia Julia miała zwyczaj przystępować za zezwoleniem spowiednika codziennie do Komunii świętej, chociaż to również nie było w zwyczaju.

Po ukończeniu szkoły podstawowej rodzice oddali córkę na dalsze kształcenie i wychowanie do benedyktynek w Valognes. Dziewczyna nie wstąpiła jednak do nich, gdyż uznała, że żyją one zbyt zamożnie. Za cel życia obrała sobie założenie szkół i internatów, które pozwoliłyby dziewczętom przygotować się dobrze do życia w rodzinie i w społeczeństwie. Postanowiła założyć bezpłatną szkołę dla dziewcząt ubogich. Początki były trudne, gdyż Julia była sama i musiała borykać się z trudnościami lokalowymi i finansowymi. Kiedy dzięki ofiarności ludzi dzieło zaczęło nabierać konkretnych kształtów, wybuchła rewolucja francuska.

Nowy proboszcz parafii złożył przysięgę, ale dwaj jego wikariusze odmówili i byli zmuszeni ratować swoje życie ucieczką do Anglii. Z tej okazji święte naczynia i parafialną bibliotekę oddali na przechowanie Julii. Kiedy w 1791 roku benedyktynki z Contentin zostały wyrzucone ze swojego klasztoru, biskup zezwolił, aby w domu Julii był przechowywany Najświętszy Sakrament. Zezwolił także Julii na codzienną Komunię świętą, aż do ostatniej Hostii, jaka pozostanie. Julia została zmuszona również do likwidacji rozpoczętego dzieła. Domek wynajęty na ten cel przeznaczyła na schronienie dla ukrywających się kapłanów. W nocy odprawiano w jej domu Mszę świętą. Korzystając z tego, że mieszkała nad samym Morzem Północnym, ułatwiała kapłanom ucieczkę z Francji do Anglii. Potajemnie katechizowała dzieci, a siostry, które musiały opuścić swoje klasztory, zatrudniała do pracy apostolskiej wśród chorych i opuszczonych, starając się równocześnie o utrzymanie dla nich.

Po rewolucji francuskiej otworzyło się przed Julią szerokie pole pracy. Przeniosła się do Cherbourga, gdzie miała o wiele większe możliwości działania. Kapelan pewnego przytułku ofiarował jej domek, który stał się równocześnie kolebką nowej rodziny zakonnej. Najpierw zgłosiły się dwie kobiety. Z ich pomocą założyła szkołę dla 300 dziewcząt. W roku 1807 złożyła za zezwoleniem biskupa wraz z towarzyszkami śluby zakonne. Wtedy też przybrała sobie imię Marii Magdaleny. Napisała konstytucje dla nowej rodziny zakonnej, której dała nazwę „Ubogie Córki Miłosierdzia”. Siostry zobowiązywały się do bezpłatnego uczenia.

Dzieło okazało się opatrznościowe. Zaczęły mnożyć się oferty z różnych stron. Poza szkołami Maria Magdalena zaczęła zakładać sierocińce. W 1832 r. otrzymała dla swojego dzieła opuszczone i zrujnowane opactwo benedyktynek w Saint-Sauveur-le-Vicomte. Tu założyła pensjonat dla panienek, sierociniec i bezpłatną szkołę podstawową. Siostry same pracowały przy odbudowie i założyły obok duży ogród, z którego dochodów się utrzymywały.